Pages

Sinampura yening kawentenan iwang, ngiring tureksan lan melajah sareng-sareng

Tuesday 11 December 2012

kruna polah





a.   Kruna polah
Kruna-kruna sane kapolahang utawi kruna tetiron sane polih pangater anusuara (nasal -> N-  : ny-, m-, n-, ng-)
·         Kruna Polah Talawia (sane nganggen ny-)     -> mapangawit   c, j, s
·         Kruna Polah Ostia (sane nganggen m-)     -> mapangawit p, b
·         Kruna Polah Dantia (sane nganggen n-)     -> mapangawit d,t
·         Kruna Polah Kantia (sane nganggen ng-)     -> mapangawit g,k.,a,i,u,e,o,y,l,w,r


·         Conto kruna polah talawia:
Cegut    ->   nyegut
Jemak   -> nyemak
Sikut    ->   nyikut
·         Kruna polah ostia conto
Pakpak ->Makpak
Baang    -> Maang
·         Kruna polah dantia  conto:
Dingeh  -> Ningeh
Tulis  -> Nulis
·         Kruna polah dantia conto:
Gasgas -> ngasgas
Kedeng   -> Ngedeng




pidarta basa bali



PIDARTA BASA BALI

Yening kaaksi saking wirasan sastra, karya sastra punika masaih ring karya seni sane medaging keindahan. Pidarta puniki silih sinunggil karya tansastra ( nonsastra ). Wenten makudang-kudang wacana sane ngranjing sorohing karya tansastra, luiripun : (1) Pidarta basa Bali, (2) Wacana anggah ungguhing pari basa Bali, (3) Paribasa Bali, (4) surat undangan mabasa Bali, msl.
                                                               
Pidarta inggih punika daging pikayun sane kawedar ring ajeng anak sareng akeh sane matetujon mangda indik napi sane kawedar prasida karesepang saha prasida kalaksanayang
  1. Tatacara sajeroning ngwedar pidarta, minakadi :
              1. Mapidarta dadakan, inggih punika pidarta sane nenten nganggen teks.
 2. Mapidarta ngwacen teks, inggih punika mapidarta nganggen teks sane sampun kasiyagayang. 
 3. Mapidarta ngapalang teks, inggih punika pidarta sane tanpa teks utawi pidarta antuk basa tutur ( lisan ).
  4. Mapidarta ngangge ringkesan, inggih punika mapidarta makta ringkesan ( skema ), sane madaging unteng-unteng bebaosan
  1. Titi pengancan kanggen makarya pidarta (struktur pidato), luiripun :
                1. Murdan pidarta utawi judul, kasurat manut topik / tema sane karyanin
                2. Purwaka utawi Pamahbah ( Pendahuluan ), minakadi :
                                a). Matur suksma, katurang ring sang mapaica galah mebaos
                                b). Nguncarang pangastawa ( Panganjali Umat )
                               
                c) Ngaturang pangayubagia,  katur majeng ring Ida Sang Hyang
                Widhi Wasa ( Tuhan YME )
                3.  Daging pidarta ( Isi pidato ), kaanutang ring tema sane kasayagayang.
                4.  Pamuput pidarta ( Penutup pidato ), madaging indik :
                                a). Matur suksma, mantuk ring uratian para pamiarsa.
                                b). Nyutetang daging bebaosan.
                                c). Nunas pangampura, mantuk ring saluir kakirangan pidarta sane
                                     kawedar.
                                d). Pangastuti pamuput, ( Parama Santih ).
Tetikesan Mapidarta, sajeroning mapidarta  mangda prasida kauratiang, karesepang, saha sida nudut kayun sang sane miarsayang. Tetingkesan  luiripun :
  1. Wirama, bebaosan, intonasi suara mangda kapiragi lengut,
  2. Wirasa,  pangrasa ( penghayatan ) mangda prasida nuek wirasa sane mirengang, ri kala mapidarta
  3. Wiraga, semita ( ekspresi ) miwah raras ( bahasa tubuh ) ri kalaning mapidarta.


Bali Wisata Budaya
Para Darsika miwah ida dane sane wangiang titiang,
Taler ida dane sameton pamilet lomba sane tresna asihin titiang.
Om Swastiastu
                                Angayubagia uningayang titiang  majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa santukan wantah sangkaning asung kerta wara lugrahan ida, mawinan iraga prasida kacunduk sadu arep sakadi mangkin ring galahe sane becik puniki. Ampura ping banget lungsur titiang ring ida-ane sinamian riantuk tambet titiang kalintang. Titiang pacang matur-atur samatra nganinin indik “ Bali Wisata Budaya “.
Inggih ida dane pamiarsa sane Kasumayang titiang,
                Sakadi sane katah kauningin, kantos mangkin Pulo Bali kantun kaangken pinaka “ Pulau Seni Budaya, Pulau Dewata, Pulau Khayangan, Pulau Seribu Pura, miwah Pulau Sorga utawi The Last Paradise”. Sajaba punika bali kabaos pinaka daerah tetujon wisata, Bali ngamanggehang Pariwisata Budaya pinaka daya tarik wisatawane sane pinih utama. Duaning asapunika budaya Baline patut kaupapira mangda prasida ajeg, kukuh, miwah lestari. Yening budaya Baline sayan rered utawi runtuh, pariwisata Baline pacang taler sayan rered tur padem, mawinan pawangunan ring Bali nenten prasida pacang mamargi antar.
Sane mangkin ngiring baosang sapunapi tata carane mangda budaya Baline prasida ajeg kantos kapungkur wekas. Parajana Baline kaloktah pinaka masyarakat gotong-royong, nginggilang rasa sagilik saguluk , minakadi :
                1. Mikukuhang tur ngrajegang  Sang Hyang Agama,  puniki manut ring  pengamalanSila Ketuhanan Yang Maha Esa
                2.  Nginggilang tata prawertining magama Hindu, kadasarin tata sulur magama
                3. Ngrajegang tata sukertaning Desa, sareng sami mamiara kamanan Desa
                4. Nincapang pangweruh, kasusilan, miwah pangupajiwa, tegesnyane nenten surud-surud melajahang raga.
                Sajaba punika utsaha ngajegang budaya Baline  kadasarin antuk  ajahan “ Tri Hita Karana “ minakadi :
                1. Parhyangan, ngutamayang pawangunan alam dewata minakadi ngamecikang genah-genah suci
                2. Pawongan, nglimbakang tatakramaning kemanusan minakadi sagilik-saguluk masematon, mangda ngulati kasukertan lan maripurnayang sistem pendidikan
                3. Palemahan,ngupapira alam lingkungan mangda prasida trepti miwah kerta raharja
Inggih, ida-dane miwah sameton sinamian sane Tresnasihin titiang
                Wantah sapunika titiang prasida matur ring galah puniki, matur suksma mantuk uratian ida-dane sinamian, lugrayang titiang nglungsur agung rena pengampura, puputang titiang antuk parama santih “ Om Shantih, Shantih, Shantih, Om”

Entri Populer